Als leefstijlcoach zijn we eerder opgeleid om mensen van pillen af te helpen dan om mensen te laten overwegen een pil erbij te gaan slikken. Toch heb ik de afgelopen maanden met een aantal van mijn coachees een gesprek gehad over met een medicijn te starten.
Vlak voor 1 april kwam ineens als een soort donderslag bij heldere hemel het bericht dat afvalmedicatie in de basiszorg zou komen. Doelgroep: iedereen met een BMI tussen 35 en 40 met slaapapneu, verhoogde kans op hart&vaatziekten of artrose, en voor alle mensen met BMI hoger dan 40. Voorwaarde: meedoen aan een erkende GLI. Naam van het medicijn: Saxenda (Liraglutide), een GLP1-agonist. Deze GLP1 zorgt voor vertraging van de maaglediging, waardoor glucose uit je voeding minder snel wordt opgenomen en je daardoor eerder verzadigd voelt.Het medicijn moet je dagelijks via een spuitje indienen.
Nieuw was ook dat het medicijn door huisartsen voor mag worden geschreven. Tot nu toe werd het medicijn Saxenda alleen door internisten voorgeschreven aan mensen die het zelf kunnen betalen (Kosten: zo’n € 2500 per jaar).
Dit bericht dat lekker ongenuanceerd in het nieuws kwam (Gratis afvalmedicijn!) gaf een behoorlijke portie onrust bij zowel huisartsen, GLI coaches als natuurlijk heel veel patiënten. Want laten we wel zijn, iedereen met BMI hoger dan 35 lijdt ernstig aan de ziekte obesitas. Obesitas is chronisch en progressief, dat wil zeggen dat het niet vanzelf overgaat, en als je niet ingrijpt steeds erger wordt. En er zijn 200 andere ziektes gerelateerd aan de ziekte obesitas, en de levensverwachting van iemand met een extreem hoog BMI is helaas jaren lager dan van iemand met gezond BMI.
Het is voor patiënten dus goed nieuws dat er steeds meer opties komen om deze ziekte te behandelen en dat je daar niet zelf voor hoeft te betalen, dat hoeft voor een ziekte als kanker immers ook niet. Tot 2019 was de enige behandeloptie opereren: bariatrische chirurgie kan bestaan uit bv een maag verkleinen of omleiden. In 2019 kwam daar de Gecombineerde Leefstijl Interventie bij. Super natuurlijk maar eigenlijk is voor de meeste mensen met een BMI hoger dan 35 een normaal GLI traject niet intensief genoeg. Zij komen in aanmerking voor een GLI+, maar helaas zijn die trajecten er nog niet.
In de praktijk zie je dat het lichaam vaak zo uit balans is geraakt, dat het afvallen nauwelijks nog lukt. Ondanks dat mensen een heleboel gezondere gewoontes krijgen. En zich veel beter voelen, meer energie hebben, meer zelfvertrouwen en veel bewuster zijn. Ik heb GLI deelnemers die vertellen dat het elke dag een strijd is, dat ze nog steeds altijd honger hebben, ondanks dat ze veel meer groente en gezonde eiwitten eten. En 5 kilo afvallen in twee jaar is prachtig en levert al gezondheidswinst op, maar het is natuurlijk niet voldoende als je 130 kilo weegt.
De regels per 1 april waren dat iemand met Saxenda mocht starten als hij ook startte met een GLI. Maar het was helemaal niet duidelijk wat dat inhield. Er zijn mensen gestart met Saxenda en dat er daarna nog een GLI traject bij moest komen. Ja, zo werkt het natuurlijk niet. Niet voor de coaches en zeker ook niet voor de deelnemer.
Om het medicijn echt werkzaam te laten zijn is het heel belangrijk dat er ook leefstijlaanpassingen gedaan worden. In de meeste gevallen heeft leefstijl immers ook gezorgd voor de ziekte (uiteraard zijn hier uitzonderingen op waarbij de ziekte een andere oorzaak heeft). En het vervelende voor een patient is ook dat hij maar 1 kans krijgt om het medicijn te proberen: na vier maanden (1 maand opbouw, 3 maanden volledige dosis) wordt gecheckt bij de arts of je minimaal 5% bent afgevallen. Is dit niet het geval, dan werkt het medicijn niet voor jou en moet je stoppen. Want ook afvalmedicijnen zijn geen toverstokje, je zult nog steeds zelf ook er hard voor moeten werken. Maar zoals 1 van mijn deelnemers heel mooi zei: het geeft me rust en de regie terug.
Gelukkig worden de regel per 1 juli 2022 opnieuw aangepast en mag het medicijn pas worden voorgeschreven na 1 jaar deelname aan de GLI.
En dit extra belangrijk omdat er vanaf augustus nog een nieuw afvalmedicijn vergoedt gaat worden: Mysimba (naltrexon/buproprion) werkt op hersengebied en ons hedonische (genots)systeem. Dit medicijn kan al vanaf BMI van 27 en co-morbiditeiten, of BMI 30 worden voorgeschreven door een huisarts. Omdat het op de hersenen werkt, zijn er wel wat meer exclusiecriteria en mogelijk vervelendere bijwerkingen.
Persoonlijk vind ik het wel een dingetje dat dit al bij zo’n laag BMI voorgeschreven kan worden. Natuurlijk is het belangrijk dat we voorkomen dat mensen de ziekte obesitas krijgen, maar het medicijn moet wel in principe levenslang worden gebruikt. Want tot nu toe wijst onderzoek uit dat je weer aankomt als je stopt. Wil je dat echt bij een BMI van 27? Ik ben heel benieuwd hoe huisartsen hier mee om zullen gaan.
Ik denk dat het veel van de gespreksvaardigheden van huisartsen maar ook van GLI coaches gaat vragen om de mensen goed voor te lichten en te screenen. Want de introductie van deze afvalmedicatie is een gigantische kans voor de GLI, maar ook een bedreiging. Een kans omdat de GLI nu echt serieus wordt genomen en onderdeel is van het zorglandschap rondom de behandeling van de ziekte obesitas. Een kans ook omdat er voorheen nog wel eens problemen waren met het werven van voldoende deelnemers, ik denk dat we nu eerder een probleem krijgen met het werven van voldoende GLI coaches.
Maar het is ook een bedreiging voor de GLI: als mensen alleen maar meegaan doen met een GLI om een medicijn te krijgen na een jaar, hoe gaat het dan met de intrinisieke motivatie? Je leefstijl veranderen is echt niet gemakkelijk, het kost tijd en moeite en je moet het zelf doen. Dat moet je wel echt willen. En hoe gaat het met het groepsproces als na die vier maanden iemand niet genoeg afvalt, moet stoppen met medicijn, blijft hij dan nog wel meedoen aan de GLI? En als er teveel ongemotiveerde deelnemers zijn die ook nog eens sneller stoppen, hoe gaat het dan met de motivatie van de GLI coaches? Want het is wel ons werk, heel veel GLI coaches werken heel erg hard met heel veel passie voor een schijntje van wat de medicatie op jaarbasis kost.
Maar als leefstijlcoaches kijken we altijd naar wat er wel kan, ik denk dat de komst van vergoedde medicatie een uitkomst is voor heel veel mensen met extreem overgewicht (bijna half miljoen mensen heeft BMI hoger dan 35), én dat er ook heel snel landelijk een GLI + moet gaan worden ontwikkeld om deze groep mensen beter te kunnen begeleiden want er is meer hulp nodig dan een normaal GLI traject kan bieden. De gewone GLI is nooit bedoeld voor deze groep.
Er zijn nu een aantal van mijn deelnemers gestart met Saxenda, en 1 iemand kwam niet in aanmerking en kon het zelf betalen en gebruikt een andere GLP1 remmer. Allemaal vallen ze eindelijk af. En ook allemaal zeggen dat ze blij zijn dat ze eerst met een GLI hun gewoontes hebben aangepakt, en dat het medicijn nu voelt als een hulpmiddel, een booster.
Maar mijn mensen hebben eerst hun leefstijl aangepakt, zonder te weten dat dit er aankwam. Zij waren allemaal intrinisiek gemotiveerd en hebben de knop om kunnen zetten.
En ik ben natuurlijk superblij voor hen dat het werkt en trots op ze om welke stappen ze al zelf gezet hadden. Maar bij elk van hen zie ik dat hun ziekte ervoor zorgde dat wat zou moeten werken, niet meer werkte. Dat er echt meer nodig was. En ik ben blij voor hen dat dat er nu is. Ook als ze nu dagelijks een medicijn moeten gaan gebruiken. Want de gevolgen van zoveel overgewicht meeslepen elke dag zijn heel heel groot. Uiteraard voor iemands gezondheid en levensverwachting, maar ook voor iemands eigenwaarde, kansen op de arbeidsmarkt, relatiemarkt, en eigenlijk alles in het dagelijkse leven.
